Bosnië 3

Donderdag 11 juni Vrhpolje – Modracko Jezero (Bosnië)

Het heeft ’s nachts flink geregend, maar wederom is het ’s ochtends droog. Het weer is wederom vreemd. Afwisselend bewolking waarbij het gewoon warm is, en heel zonnig waarbij het erg heet wordt. Voor de bergen hangt een rand lage bewolking waarboven je de bergtoppen nog net kan zien.

We bedanken de mensen van het restaurant\ huisjesverhuur nog even dat we gratis op hun terrein mochten staan bij de rivier. We geven ze een opener met klompjes erop waar ze enorm enthousiast over zijn. Florian die eerder deze ochtend al twee perziken heeft gekregen moet meekomen, en hij krijgt een magneet met een poppetje in traditionele kleding.

We rijden langs de Drina naar de grens met Bosnië bij Ljubovija omdat we het Srebenica monument willen bezichtigen. In Srebrenica is tijdens de oorlog in juli 1995 de ‘veilige haven’ van de VN, de moslim enclave Srebrenica, onder de voet gelopen door de Bosnische Serviërs. De meeste inwoners zijn toen gevlucht naar de Nederlandse VN basis van Dutchbat in Potocari. Ook deze basis werd vervolgens vrij makkelijk veroverd door de Serviërs. Dutchbat mocht namelijk niet schieten, ook niet om de ‘veilige haven’ af te dwingen, want de VN soldaten hadden hier geen mandaat voor. Ook luchtsteun van de NAVO bleef uit.

Vervolgens zijn in opdracht van de Serviërs Mladic en Karadgic de vrouwen en kinderen van de mannen gescheiden. De vrouwen en kinderen zijn met bussen naar moslimgebied vervoerd, alle mannen boven de 16 zijn gevangen genomen en op verschillende plaatsen vermoord en in massagraven begraven. Bij deze genocide kwamen tenminste 8314 mensen om het leven. Verschillende daders staan nu nog terecht in Den Haag.

Er is een grote begraafplaats ingericht waar veel inmiddels geïdentificeerde resten van slachtoffers zijn begraven. Op elk graf staat een vierkante marmeren paal met alle gegevens van de persoon. Ook is er een groot marmeren monument met de namen van alle slachtoffers. Er staan hele rijen op met dezelfde achternamen. In het midden is een overkapte gebedsruimte waar een grote groep moslims, met name vrouwen, bijeen is gekomen. Er wordt gebeden en er worden erg droevig klinkende liederen gezongen. Het is onbegrijpelijk wat hier allemaal is gebeurd. Het is indrukwekkend en het is niet te bevatten dat zoiets zomaar kan gebeuren. Florian die helemaal nog niet doorheeft op wat voor een treurige plek we rondlopen, loopt gezellig te kletsen en te huppelen. Onwetend en onbevangen. En het maakt het op een of andere manier nog moeilijker te bevatten. Het is wel mooi om te zien dat hij bij de rouwende moslimvrouwen die we op de begraafplaats tegenkomen een lach weet te ontlokken.

Tegenover de begraafplaats staat de voormalige Dutchbat basis.  In de oude overgroeide accufabriek is een  herinneringscentrum ingericht met foto’s, verhalen van slachtoffers, en met persoonlijke bezittingen die zijn gevonden in de massagraven. Omdat Florian in slaap is gevallen in de drager op Hermans rug kunnen we de tentoonstelling bekijken. De sfeer is heel apart omdat de ruimte kaal en kil is met oude vergane machines. En veel foto’s zijn aangetast door weer en wind omdat de gebouwen in nogal slechte staat zijn. Er is ook een film te zien met verhalen van overlevenden en veel oud filmmateriaal. Het is een erg indrukwekkend geheel.

We rijden terug naar de Drina en vervolgen onze weg aan de Bosnische zijde. Op sommige plaatsen zijn enorme aardverschuivingen geweest. Dat is te merken aan enorme kuilen in de weg, en soms is er een hele rijbaan helemaal naar beneden gestort en verdwenen.

Het is hier echt platteland. Er lopen allerlei dieren, en er zijn veel akkertjes met voornamelijk veel mais en af en toe aardappelen en wat andere groente. Ook staan er allerhande fruitbomen en walnootbomen en ook hier worden massaal frambozen gekweekt. Er staan ook veel bijenkasten. Je ziet hier nog mensen lopen met een zeis, en hout wordt nog met de hand gehakt. Bij veel huizen staan één of meerdere hooibergen.

Veel huizen hebben allerlei houten schuurtjes. We zien ook veel smalle houten schuurtjes staan met een dakje erop met daarin heel veel maiskolven opgeslagen voor het vee.

Het wat vlakke landschap maakt langzaam plaats voor een meer bergachtig landschap en boven de rivier hangt opeens een sluimerende mist. Armoedige vervallen huisjes en wat luxere optrekjes wisselen elkaar hier af.

We zien onderweg een aantal orthodoxe kerken die nieuw worden gebouwd. Ze worden gemaakt van beton en dan rijkelijk versierd waarna ze er vaak spectaculair uitzien net alsof het wat oudere kerken zijn.

In Zvornik doen we bij een erg grote supermarkt groots inkopen. We kopen ook wat lekker eten en drinken om mee naar huis te nemen.

We slaan af naar Tuzla. Er is langs deze weg erg veel bebouwing. De tapijtwinkels, tegelwinkels, bouwmarkten en keukenwinkels wisselen elkaar in rap tempo af. Daartussen staan dan nog wat akkertjes. Opvallend is ook de bizar grote hoeveelheid bakkers (pekara) in dit gebied.

We willen al vanaf de rivier kamperen, maar kunnen geen plek vinden. Bij de rivier vinden we onverwachts een camping maar er zijn heel veel mensen met zeer luide muziek. Wildkampeerplekken vinden we niet. Op weg naar Tuzla is de weg te druk om wild te kamperen. In Tuzla blijkt volgens onze gegevens een openluchtmuseum zijn en een zoutmeer waar dagelijks 5000 mensen komen. Dus we verwachten daar wel een hotel of restaurant te vinden waar we kunnen staan. Maar het is overal druk, en restaurants en hotels met parkeergelegenheid zijn er nauwelijks. Dus rijden we door naar het volgende plaatsje waar een camping moet zijn. Maar die blijkt helemaal onvindbaar. Verschrikkelijk irritant allemaal en Herman en ik zijn het echt helemaal zat met rijden en zoeken naar een kampeerplek. Florian laat echter de hele zoektocht naar een kampeerplek gelaten over zich heen komen. Hij blijft ons de oren van het hoofd kletsen en vindt het allemaal wel best. En dat terwijl we ook nog niet hebben gegeten. Uiteindelijk vinden we pas rond 20.15 uur een plekje op een parkeerplaats bij het Modracko meer. Het is een bijzondere plek met aan de ene kant een  Robinson piratenschip, en aan de andere kant een kabelbaan over het meer met bakjes waarin erts wordt getransporteerd.

Vrijdag 12 juni Modracko Jezero – Donje Ledenice

Voordat we weggaan speelt Florian nog met zijn fietsje en zijn olifantenspuit. We rijden een stuk verder naar het noorden van Bosnië.  Onderweg zien we kleine akkers, waar soms nog gehooid wordt met de hand. Dat wordt afgewisseld met grotere wegen waar veel bebouwing, bedrijvigheid en industrie is. Ook staan er her en der grote discotheken. Dit soort dingen hebben we in zuid Bosnië helemaal niet gezien.

In Sebrenick (ergens anders dan Srebrenica) bezoeken we een prachtig fort, maar het is eigenlijk veel te heet. Een watergevecht brengt wat verkoeling.

Later eten we nog lokale ijsjes van omgerekend 25 cent. We rijden verder en zien nog een ooievaar en daarna drie roofvogels in een gemaaid grasveld zitten.

We vinden een ‘camping’ bij een grotendeels uit gebruik geraakte paardenrenbaan waar nu alleen nog wat paarden rondlopen. En er is een klein recreatiemeertje. Er schijnt een paar jaar geleden ook een kleine zoo te zijn geweest maar daar is ook niets meer van over. Het is dus allemaal wat vervallen en voorzieningen als toiletten zijn hier afwezig. Maar in de hittegolf van vandaag zijn we maar wat blij dat we hier in ieder geval kunnen afkoelen  in het water.

We zwemmen wat en Florian vindt het geweldig om met de bal te spelen in het water. Met papa in de kano vindt hij eerst eigenlijk een beetje te spannend maar dan toch ook wel leuk. Florian vertelt tijdens het zwemmen terwijl hij boven water is (en überhaupt nooit onder water is geweest): als ik onder water ben kan ik jullie niet zien!

Als welkom op de camping krijgen we een kan van 300 ml slibovich, de plaatselijke sterke pruimendrank. Esther drinkt een glaasje maar Herman drinkt geen alcohol dus de kan slinkt niet erg en we besluiten maar wat te verdonkeremanen in een jampot. Deze actie wordt meteen afgestraft, want de eigenaar komt direct als het kannetje wat leger is een nieuwe voorraad brengen.

Gelukkig maken we vrienden met een paar Bosniërs en hun kinderen en kunnen we als de eigenaar is vertrokken op een makkelijke manier  van het overschot aan drank afkomen tot blijdschap van onze nieuwe vrienden.

Florian wil als het schemert nog naar de speeltuin en de paarden op de camping. Er staan veel eikenbomen en Herman ontdekt hele grote rondvliegende torren. Hij weet er eentje te vangen en het blijken vliegende herten van wel 8 centimeter. 

We worden vanaf de schemering  geteisterd door enorme hoeveelheden de muggen. Zo erg als hier hebben we het nog niet gehad deze vakantie. Van de Bosniërs horen we dat dit sinds 5 dagen overal zo is, ook op plekken niet aan het water. Het is bloedheet maar het is buiten zelfs met lange broek en mouwen niet uit te houden dus we vluchten de kampeerbus in. We zijn nu wel heel erg blij dat de moeder van Esther een prachtige hor heeft genaaid. Het was een hele klus, maar we hadden nu niet zonder gekund. We zijn er superblij mee!

Zaterdag 13 juni Donje Ledenice

We blijven een dagje op de camping want het is bloedheet en we hebben nergens zin in. Afkoelen in het meertje en dan gooien met de bal is onze favoriete activiteit vandaag. En Herman vangt nog een paar vliegende herten om te bekijken en te fotograferen.

Verder proberen we de hele dag de hoeveelheid drank die we krijgen binnen de perken te houden. Maar dat is een vrijwel onmogelijke missie. Om klokslag 10.00 uur komt de eigenaar met het eerste kannetje van ongeveer 400 ml slibovich.  Eind van de ochtend stoppen we maar een beetje in een jampot want we hebben het idee dat het vreemd overkomt als we er niet van drinken. Tussen de middag krijgen we eerst een mega-kan zeer sterke Turkse koffie geserveerd. Zeker 8 kopjes voor ons samen, en vervolgens een schaal vers gebakken karper. Alsof dat nog niet genoeg is komen ze ook nog met een schaal vlees, een salade en twee mandjes brood aanzetten. En natuurlijk nog een kannetje van 300 ml drank.

Gelukkig hebben we alweer nieuwe Bosnische vrienden gemaakt en kunnen we die een deel van het vlees toeschuiven. Eind van de middag wordt vervolgens kannetje 3 met drank geserveerd, want we hadden nog niet genoeg gekregen….

Onze Bosnische vrienden van gisteravond,  arriveren ook weer. Gister hadden we onze overschotten slibovich aan hun gegeven. Maar nu ze ons vandaag weer zien willen ze ons toch even laten proeven dat hun huis gestookte versie echt lekkerder is. Dus krijgen we nog een paar extra glaasjes slibovich. Als je hier niet oppast ben je werkelijk de hele dag ladderzat. Het is kansloos om hier überhaupt ook maar een poging te doen om te melden dat Herman geen alcohol drinkt. Dus wisselt hij de hele dag stiekem glaasjes met Esther en gooien we voorraden stiekem in jampotten.

Als we gaan slapen hebben we als restant nog 2 grote jampotten en 1 kleine jampot vol drank over! En dat terwijl Esther toch 2 dagen lang heel wat borreltjes heeft gedronken, en zelfs Herman er niet helemaal aan ontkomen is en af en toe wat heeft meegedronken. De vraag ‘mag ik de jam’ heeft bij ons ook ineens een heel andere betekenis gekregen.

We worden vanaf de schemering wederom geteisterd door de muggen.